Lý Thương Ẩn: Vô đề

VÔ ĐỀ
Lý Thương Ẩn

Bài vô đề đầu tiên của Lý Nghĩa Sơn mà tôi được đọc là bài "Tương kiến thời nan..." ở trong tập Đường Thi do Nam Trân chủ biên của Nhà xuất bản Văn học. Lúc đó tôi cứ tưởng Lý Nghĩa Sơn chỉ có một bài vô đề. Sau đọc Đường thi tam bách thủ thấy có bốn bài thơ vô đề của Lý Nghĩa Sơn. Sau đấy lại biết thêm hai bài thơ vô đề nữa, tổng cộng biết sáu bài thơ vô đề của Lý Nghĩa Sơn. Khi mạng internet phát triển Toàn Đường thi được số hóa , tra cứu dễ dàng thuận tiện mới biết Lý Nghĩa Sơn làm khá nhiều bài vô đề, đủ loại thất ngôn, ngũ ngôn, bát cú , tứ tuyệt.

Trong Tùy viên thi thoại Viên Mai có nói: "Thơ không có đề mục là tiếng thiên nhiên, thơ có đề mục là tiếng của người, tiếng thiên nhiên dễ hay, tiếng của người khó hay." Thơ Lý Nghĩa Sơn không có đề mục hay là có đề mục là "Vô đề"?

Lúc dịch bài vô đề "Văn đáo Xương môn Ngạc Lục Hoa", tôi đã không biết Ngạc Lục Hoa là tên một tiên nữ, cứ tưởng là cái đài lục hoa gì đó, tuy đã thấy lạ chữ hoa (華) không phải là chữ hoa (花). Sau mới biết là mình nhầm, chưa thông điển tích. Đọc chữ Hán thật khó phân biệt danh từ riêng vì không có kiểu viết hoa để phân biệt.

Đông A


昨夜星辰昨夜風
畫樓西畔桂堂東
身無彩鳳雙飛翼
心有靈犀一點通
隔坐送鉤春酒暖
分曹射覆蠟燈紅
嗟余聽鼓應官去
走馬蘭臺類轉蓬

Tạc dạ tinh thần tạc dạ phong
Họa lâu tây bạn quế đường đông
Thân vô thái phượng song phi dực
Tâm hữu linh tê nhất điểm thông
Cách tọa tống câu xuân tửu noãn
Phân tào xạ phúc lạp đăng hồng
Ta dư thính cổ ưng quan khứ
Tẩu mã lan đài loại chuyển bồng

Sao sáng đêm qua gió lộng không
Bên tây lầu vẽ quế đường đông
Thân nào cánh phượng bay muôn sắc
Tâm sẵn sừng tê điểm cảm thông
Chuốc rượu xuân nồng ngồi cách biệt
Chia bên đùa bắn dưới đèn hồng
Ôi nghe trống giục đi chầu chúa
Phóng ngựa lên đài tựa cỏ bồng

來是空言去絕蹤
月斜樓上五更鐘
夢為遠別啼難喚
書被催成墨未濃
蠟照半籠金翡翠
麝薰微度繡芙蓉
劉郎已恨蓬山遠
更隔蓬山一萬重

Lai thị không ngôn khứ tuyệt tung
Nguyệt tà lâu thượng ngũ canh chung
Mộng vi viễn biệt đề nan hoán
Thư bị thôi thành mặc vị nùng
Lạp chiếu bán lung kim phỉ thúy
Xạ huân vi độ tú phù dung
Lưu lang dĩ hận Bồng sơn viễn
Cánh cách Bồng sơn nhất vạn trùng

Ðến chẳng nói năng biến tuyệt tung
Canh năm chuông điểm gác trăng suông
Mộng làm xa cách kêu khôn tiếng
Thư bị thúc thôi mực chẳng nồng
Nến chiếu lung linh chim phỉ thúy
Hương thơm thoang thoảng gấm phù dung
Chàng Lưu vốn hận non Bồng thẳm
Lại cách Bồng sơn cả vạn trùng

颯颯東風細雨來
芙蓉塘外有輕雷
金蟾嚙鎖燒香入
玉虎牽絲汲井回
賈氏窺簾韓掾少
宓妃留枕魏王才
春心莫共花爭發
一寸相思一寸灰

Táp táp đông phong tế vũ lai
Phù dung đường ngoại hữu khinh lôi
Kim thiềm niết tỏa thiêu hương nhập
Ngọc hổ khiên ti cấp tỉnh hồi
Giả thị khuy liêm Hàn duyện thiếu
Mật phi lưu chẩm Ngụy vương tài
Xuân tâm mạc cộng hoa tranh phát
Nhất thốn tương tư nhất thốn hôi

Rào rạt gió đông mưa nhẹ lan
Ngoài ao sen vẳng sấm vang ran
Cóc vàng ngậm khóa thiêu hương tỏa
Hổ ngọc quay dây múc giếng tràn
Trao gối Mật phi tài chúa Ngụy
Liếc rèm Giả thị trẻ quan Hàn
Lòng xuân chớ với hoa đua nở
Một tấc tương tư một tấc tàn

相見時難別亦難
東風無力百花殘
春蠶到死絲方盡
蠟炬成灰淚始幹
曉鏡但愁雲鬢改
夜吟應覺月光寒
蓬山此去無多路
青鳥殷勤為探看

Tương kiến thì nan biệt diệc nan
Đông phong vô lực bách hoa tàn
Xuân tàm đáo tử ti phương tận
Lạp cự thành hôi lệ thủy can
Hiểu kính đãn sầu vân mấn cải
Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn
Bồng Lai thử khứ vô đa lộ
Thanh điểu ân cần vị thám khan

Đã khó gặp nhau lại khó xa
Gió đông sức cạn rụng trăm hoa
Tằm xuân đến thác tơ đành dứt
Nến sáp khi tàn lệ kiệt sa
Sớm ngắm chạnh buồn mây tóc điểm
Đêm ngâm chợt cảm lạnh trăng tà
Bồng lai đến đó khôn nhiều lối
Dò hỏi chim xanh hậu giúp mà

鳳尾香羅薄幾重
碧文圓頂夜深縫
扇裁月魄羞難掩
車走雷聲語未通
曾是寂寥金燼暗
斷無消息石榴紅
斑騅只系垂楊岸
何處西南待好風

Phượng vĩ hương la bạc kỷ trùng
Bích văn viên đính dạ thâm phùng
Phiến tài nguyệt sắc tu nan yểm
Xa tẩu lôi thanh ngữ vị thông
Tằng thị tịch liêu kim tẫn ám
Đoạn vô tiêu tức thạch lựu hồng
Ban chuy chỉ hệ thùy dương ngạn
Hà xứ tây nam nhiệm hảo phong

Phượng vĩ màn hương mỏng mấy trùng
Canh khuya dệt biếc vấn tầng không
Quạt xòe sắc nguyệt che khôn khuất
Xe chạy vang ầm nói chẳng thông
Đây vốn tịch liêu tàn lửa ám
Nào hay tin tức lựu hoa hồng
Ngựa chuy chỉ buộc bên bờ liễu
Đâu chốn tây nam nhận gió nồng

重帷深下莫愁堂
臥後清宵細細長
神女生涯原是夢
小姑居處本無郎
風波不信菱枝弱
月露誰教桂葉香
直道相思了營益
未妨稠悵是清狂

Trùng duy thâm há Mạc Sầu đường
Ngọa hậu thanh tiêu tế tế trường
Thần nữ sinh nhai nguyên thị mộng
Tiểu cô cư xứ bản vô lang
Phong ba bất tín lăng chi nhược
Nguyệt lộ thùy giao quế diệp hương
Trực đạo tương tư liễu vô ích
Vị phương trù trướng thị thanh cuồng

Mạc Sầu nhà kín lớp màn buông
Nằm nghỉ đêm dài lướt mãi không
Thần nữ bến sinh nguyên giấc mộng
Tiểu cô nơi trú bặt đàn ông
Chẳng tin sóng gió mềm nhành ấu
Ai khiến trăng sương ngát quế nồng
Đã biết tương tư nào có ích
Nên chưa buồn thảm hóa thanh cuồng

白道縈迴入暮霞
斑騅嘶斷七香車
春風自共何人笑
枉破陽城十萬家

Bạch đạo oanh hồi nhập mộ hà
Ban chuy tê đoạn thất hương xa
Xuân phong tự cộng hà nhân tiếu
Uổng phá Dương thành thập vạn gia

Đường vắng quanh co nhập ráng tà
Ngựa chuy chốc hý thất hương xa
Gió xuân cứ thổi ai cười nhỉ
Uổng phá thành Dương khắp mọi nhà

聞到閶門萼綠華 　
昔年相望抵天涯
豈知一夜秦樓客 　
偷看吳王苑內花

Văn đáo Xương môn ngạc lục hoa
Tích niên tương vọng đế thiên nha
Khởi tri nhất dạ Tần lâu khách
Thâu khán Ngô vương uyển nội hoa

Nghe nói Xương môn có Lục Hoa
Năm xưa cùng ước tới thiên hà
Há hay khách gác Tần đêm ấy
Vườn uyển cung Ngô trộm ngắm hoa